Interview Rudolf van den Berg - Een Echte Vermeer

Een Echte Vermeer is één van de speelfilms die in première gaat op het Nederlands Film Festival. BiosAgenda.nl sprak met regisseur Rudolf van den Berg over zijn nieuwe film en het personage Han van Meegeren.

31-10-2016 Door: Quirijn Foeken

Patricia Peribáñez

Een Echte Vermeer vertelt het verhaal van meestervervalser Han van Meegeren (Jeroen Spitzenberger). Zijn werk wordt belachelijk gemaakt door de kunstwereld en hij wil bewijzen dat hij even goed is als Vermeer. Hij maakt een schilderij en ondertekent het met Vermeer. Het wordt voor echt aangezien en van Meegeren wordt schatrijk. Maar het loopt al snel uit de hand als hij meerdere vervalsingen verkoopt aan de nazi's.

BiosAgenda.nl: Er zijn wereldwijd meerdere pogingen geweest om het verhaal van Van Meegeren te verfilmen, dat is allemaal niet gelukt. Waarom is het jullie wel gelukt?

'Ik heb dat ook gehoord en ik weet van een aantal pogingen in Nederland. Ik heb me er niet zo in verdiept. De vraag is me echter al vaker gesteld dus ik heb er wel over nagedacht. Ik denk dat het maken heeft met het feit van de werkelijkheid. Als je te dicht bij de werkelijkheid blijft, hoe leuk de fabel ook is, dan stuit je toch op een onaangenaam hoofdpersoon.'

BiosAgenda.nl: U zegt meteen iets grappigs: 'hoe leuk de fabel ook is'. Je doet onderzoek naar een ware gebeurtenis en dan stuit je meteen op een fabel.

'De fabel is natuurlijk een man die zich vernederd voelt door de kritiek en wraak neemt door ze allemaal voor de gek te houden. Dat is de fabel van Van Meegeren. Dat is de legende die iedereen kent en waar iedereen een film over wil maken. En als je dus te dicht bij de werkelijkheid blijft dan stuit je dus op de werkelijke persoon en dat is niet echt een plezierig karakter. Dat zou een reden kunnen zijn dat je vastloopt. In mijn film is het nog steeds geen standaard sympathiek personage. Het is meer een character you love to hate, of hate of love. Het is een lastpak, maar je wil toch graag dat hij wint.'

BiosAgenda.nl: Er zijn toch neer films met lastige personages?

'Hitchcock was er natuurlijk heel goed in om je te laten identificeren met de moordenaar. Het rare is, als je scenario's laat beoordelen en het hoofdpersonage is niet meteen innemend, dan krijg je altijd die opmerking: 'hij is niet aardig'. Ik denk dat een hoofdpersonage niet per se aardig hoeft te zijn. Als je zijn drijfveren maar snapt. Als je naar "Wolf of Wall Street" kijkt: dat is ook een beest van een man. Maar je gaat er toch in mee en je vindt het toch leuk als hij zijn zin krijgt. De energie van dat personage heeft me wel geïnspireerd.'

BiosAgenda.nl: Die manie?

'Ja die manie, dat is een goed woord. Toen Jan Eilander en ik het aan het schrijven waren hadden we het hierover, het personage. Hoe gaan we dit aanpakken? Toen kwam Jan met het idee van Herman Brood als rolmodel. Dat was ook een lastpak die zichzelf als het centrum van het universum beschouwde. Maar iedereen hield wel van hem. Jan had een documentaire gemaakt over Brood en dat gaf houvast in de eerste versies van het scenario. Uiteindelijk gingen we daar ook weer heel ver vandaan.'

BiosAgenda.nl: Dus Wolf of Wall Street meets Herman Brood?

'Ja zoiets hèhè. Maar dat zijn allemaal fases, die je laat je op een gegeven moment weer los en dan ga je weer een andere kant op. Je zoekt heel erg naar een kern, een hartenklop waar vanuit je kan gaan werken. Maar wat dan uiteindelijk voor een film oplevert dat is natuurlijk maar de vraag. Dat is het leuke van een film maken: dat je niet zeker weet waar je uitkomt. Je hebt je scenario, je personage, je lovestory, dat soort elementen. Maar de geur van de film, zal ik maar zeggen, die ontdek je al makende.'

BiosAgenda.nl: Nu de film af is, wat is dan de geur van de film?

'Intelligent amusement. Hij is brutaal. Hij gaat ook ergens over.'

BiosAgenda.nl: Toch word je als kijker ook op pad gestuurd.

'Je moet werken?'

BiosAgenda.nl: Ja je vraagt je af hoe dat nou zat met die Duitsers en die feestjes...

'De film is er niet op uit om uiteen te zetten wat er nu werkelijk is gebeurd. Kijk, om een paar dingen kun je niet heen. Anders moet je ook de naam van Meegeren niet gebruiken en wegblijven van de anekdote. Maar je kan dingen weglaten of benadrukken om datgene naar boven te halen wat voor mij het wezen van het personage en het verhaal is. Een boek moet je ook niet bladzij voor bladzij verfilmen, dat wordt dodelijk saai. Het gaat erom welke verborgen waarheid ik naar boven probeer te halen. Je vraagt nu over die oorlog: ik probeer niet te bewijzen dat hij een nazi was. Ik probeer ook niet te laten zien dat hij schone handen had. Ik laat alleen zien dat hij in de weer was met die Duitsers, dat hij er goed geld aan heeft verdiend en dat hij ook nog eens die brief aan Hitler heeft geschreven. Dat laatste zou ik niet durven om te bedenken.'

BiosAgenda.nl: Maar vooral dat laatste detail is natuurlijk frappant. Daarvoor kan je hem nog zien als een doerak die met de nazi's loopt te sollen.

'Van Meegeren moest terecht zijn wegens collaboratie. Toen bleek dat hij helemaal geen schilderij van Vermeer aan Göring had verkocht. Maar wat wel aantoonbaar is, is dat hij sympathie had voor die nazi's. Ik zeg niet dat hij een nazi was, of fascistische of antisemitische ideeën had. Maar hij ging wel met de Duitsers om, hij exposeerde in Duitsland. Hij was lid van de Kultuurkamer. Dat had ik ook allemaal in de film kunnen stoppen maar dat vond ik niet nodig. Je moet wel voelen dat het verder ging dan opportunisme. Hoe ver, dat doet er verder niet zoveel toe.'

Een Echte Vermeer gaat zaterdag 24 september in première op het Nederlands Film Festival. De film zal vanaf 3 november landelijk in de bioscoop te zien zijn.