Interview Cédric Klapisch over Retour En Bourgogne

'Ik houd van wijn drinken'

Vanaf deze week draait de Franse film Retour En Begogne in de bioscoop. BiosAgenda reisde af naar Brussel om daar regisseur Cédric Klapisch aan de tand te voelen.

6-7-2017 Door: Marloes Den Hoed

Retour en Bourgogne is de nieuwste film van Cédric Klapisch, regisseur van L'Auberge Espagnole en Les Poupées russes. In deze zomerse film keren twee broers en hun zus na het overlijden van hun vader terug naar de wijngaard waar ze zijn opgegroeid. Jeremie en Julie hebben Bourgondië nooit verlaten, maar Jean heeft in de tussenliggende tijd een wereldreis gemaakt. Tijdens het afwikkelen van de erfenis blijkt dat ze gezamenlijk de wijngaard hebben geërfd. Hoewel ze het niet meteen eens worden over wat er met het land moet gebeuren biedt het overlijden van hun vader een uitstekende aanleiding om de wijngaard en elkaar te herontdekken.

BiosAgenda.nl: Het heeft u lange tijd gekost om Retour en Bourgogne te maken. Wat inspireerde u om deze film te gaan maken?

Cédric Klapisch: 'Een serie thema's en gebeurtenissen in mijn leven leidde ertoe dat ik deze film wilde maken. Ik houd van wijn drinken; allereerst ben ik een consument die graag wijn koopt. Ik heb wijn leren proeven met mijn vader. Hij nam mijn twee zussen en mij vaak mee naar Bourgondië om wijn te proeven in kelders toen ik nog een tiener was. Wijn is dus gerelateerd aan de relatie met mijn vader; hij gaf ons die cultuur mee, en dat was de eerste aanleiding. Verder ben ik gek op de landschappen die wijngaarden herbergen, en al helemaal in Bourgondië. De landschappen zijn fascinerend: zo prachtig geometrisch uitgelijnd, door mensen gemaakt, en tegelijkertijd heel natuurlijk.'

'Ik bedacht me dat het niet alleen over wijn moest gaan, maar ook over het verstrijken van tijd'

'Hoe meer ik over wijn te weten kwam, hoe meer ik erachter kwam dat wijn maken interessant is. Daarom heb ik ook documentaire-elementen gebruikt in deze film. Ik vond de oogst van de druiven schitterend; toen ik dat zag wist ik zeker dat ik een film over wijn wilde maken. In de film heb ik geprobeerd de collectieve ervaring tijdens de oogst goed te verbeelden. Toen ik eenmaal begon met draaien realiseerde ik me dat het niet zou lukken om deze film in een seizoen te maken. Ik besloot de film gedurende vier seizoenen te draaien en ik bedacht me dat het niet alleen over wijn moest gaan, maar ook over het verstrijken van tijd en het overdragen van herinneringen en familiegebruiken. Er zit veel in een glas wijn. Niet alleen druiven, ook een menselijk verhaal, een verhaal over de natuur, en een periode die is verstreken.'

Interview Cédric Klapisch over Retour En Bourgogne

BiosAgenda.nl: In al uw films spelen de verschillen tussen persoonlijkheden en de dynamiek tussen vrienden en familieleden een belangrijke rol. Hoe zorg je dat de personages elkaar complementeren en een goede dynamiek met elkaar hebben?

Cédric Klapisch: 'Tijdens het schrijven van het script doe ik mijn best om een gelaagd personage te creëren. Ik voeg telkens wat informatie toe. Bij Jean had ik bedacht dat hij als tiener van rock en roll en motoren hield. Dat is voor het verhaal niet interessant, maar voor mij en voor de acteurs wel. Daarna voegde ik nog meer toe, zoals dat hij tijdens zijn wereldreis wijngaarden heeft bezocht in Chili, Argentinië en Californië. Deze dingen bespreek ik uitgebreid met de acteur, zodat hij begrijpt hoe het personage dat hij gaat spelen in elkaar steekt. Als je daarna de scenes in de wijngaard ziet wordt duidelijk dat hij door zijn wereldreis een andere blik op de wereld heeft dan zijn broer en zus.'

BiosAgenda.nl: Haalt u daarbij ook inspiratie uit uw eigen omgeving, familie en vrienden?

Cédric Klapisch: 'Het is niet mijn eigen familie die ik portretteer; alles kan inspiratie bieden bij het schrijven en het creëren van personages. De relatie tussen de stiefvader en de moeder is geïnspireerd door een verhaal over de familie van mijn scriptschrijver. Zijn stiefmoeder was een lieve vrouw die vaak aanbod op zondag uitgebreid ontbijt te maken. Daar had mijn scriptschrijver meestal helemaal geen zin in; op zondagochtend wilde hij uitslapen. Zij drong zo aan dat hij niet meer durfde te weigeren. Dat soort gedrag, van iemand die het eigenlijk heel goed bedoelt en daarmee ontzettend irritant is, inspireerde me, maar mijn scriptschrijver weet dat niet eens. Ik kan hem misschien nog eens verrassen door dit aan hem te vertellen. De stiefvader is ook zo'n figuur waarvan we er allemaal wel een kennen: een man van een jaar of 60 die alles beter weet en altijd gelijk wil hebben.'

'We zijn continu in de wijngaarden gebleven'

BiosAgenda.nl: Heeft u met de cast en crew veel plezier gemaakt in de wijngaarden tijdens het draaien van de film?

Cédric Klapisch: We zijn inderdaad continu in de wijngaarden gebleven. Door nieuwe wetgeving mochten we niet meer 14 uur per dag filmen, dus we werkten tien uur per dag en in de avond hadden we uitgebreide diners, met veel wijn natuurlijk. Dan kwamen vaak ook wijnmakers uit de omgeving langs om ons hun eigen wijn te laten proeven. Dat was geweldig, en ik dacht dat het misschien nog wel problematisch kon worden met elke avond een andere wijn. Gelukkig viel dat mee.

'Deze film was voor mij extra speciaal door de sfeer in de wijngaard. We hadden vier keer drie weken samen gedurende twaalf maanden, we hadden er de tijd voor, en het kwam denk ik ook door de balans tussen werken en lol hebben. Vaak denk je dat je als kunstenaar moet lijden om goed werk te maken. Je denkt dat wanneer je heel zenuwachtig bent over je eigen creatie, het werk dat eruit voortkomt heel sterk en indrukwekkend kan worden. Bij deze film was het precies het tegenovergestelde; hoe gelukkiger we waren tijdens het draaien, hoe groter het positieve effect op de film. Daarnaast heeft het te maken met dat dit de eerste keer was dat ik een film heb opgenomen in de natuur, op het platteland. Het klinkt misschien idioot, maar de natuur heeft me echt iets bijzonders gegeven. De natuur besliste voor mij wat er zou gebeuren. De datum van de wijnoogst kon ik niet kiezen, we moesten wachten tot de eigenaar van de wijngaard het teken zou geven. We moesten ons soms voorbereiden alsof we een documentaire aan het draaien waren. Je moet je dan wel bescheiden opstellen, je hebt er geen controle over wat er gaat gebeuren.'

BiosAgenda.nl: Frankrijk heeft een belangrijke rol gehad in de filmgeschiedenis. Denk maar aan de Lumiere brothers, de Cinematheque Française, Henri Langlois, de nouvelle vague, enzovoort. Tegenwoordig heeft Frankrijk een van de sterkste art house film scenes, zowel globaal als in Eruopa. Hoe ziet u uw eigen rol als Franse regisseur in deze geschiedenis?

'Andere mensen mogen bepalen of mijn films de moeite waard zijn'

Cédric Klapisch: 'Samen met vier anderen heb ik een website opgericht, LaCinetek.com. Het is een Netflix-achtige site waar je voor 3 euro per film kiezen uit 50 films van voor het jaar 2000. Ik en de andere oprichters willen dat het mogelijk is dat iedereen de films van Renoir, Ozu, Truffaut, Antonioni, Kurosawa en andere belangrijke filmmakers kan zien. Op dit moment werkt de site alleen nog in Frankrijk; we willen de site in heel Europa toegankelijk maken. De huidige filmindustrie zal ons niet voorschrijven dat deze filmmakers belangrijk zijn. Die taak is aan ons, wij moeten dit soort films aan de nieuwe generatie overdragen en het collectieve geheugen van cinema inzichtelijk en toegankelijk maken. Er werken nu vijf mensen betaald aan de site, maar hiervoor hebben de andere oprichters en ik er lang en hard aan gewerkt zonder vergoeding, uit idealisme. Ik vertel daar wel eens over aan Amerikaanse collega's. Die zijn vaak jaloers dat we tijd hebben om onbetaald zoiets te doen. Eigenlijk is het de taak van instituten om dit soort films toegankelijk te maken voor studenten en een groot publiek. Maar zonder dit soort initiatieven worden mensen niet naar dit soort films geleid en gedwongen ernaar te kijken. Gelukkig draagt men in Frankrijk cultuur hoog in het vaandel.

En wat betreft mijn rol als regisseur: het is enkel mijn taak om films te maken. Ik maak films op mijn eigen manier, net zoals Almodovar, Fellini en Renoir, die ik bewonder, alleen op hun eigen manier films maken. Andere mensen mogen bepalen of mijn films de moeite waard zijn.'

BiosAgenda.nl: Weet u al waar uw volgende film over zal gaan?

Cédric Klapisch: 'Ik zou nu een extravagante screwball komedie willen maken met muzikale elementen. Iets in de sfeer van de films van Frank Capra en Ernst Lubitsch. Ik ben een nieuwe fictiefilm aan het schrijven, maar ik weet nog niet of dat die film moet worden. We zullen zien.'