Interview met Barry Atsma

'Ik kan heel streng voor mezelf zijn'

Vanaf 25 februari draait de verfilming van Knielen Op Een Bed Violen in de bioscoop. BiosAgenda.nl sprak met acteurs Barry Atsma, Noortje Herlaar, Marcel Hensema en regisseur Ben Sombogaart. Lees nu het gesprek met Barry Atsma over zijn rol als Hans Sievez, de destructieve kant van geloof en zijn eigen calvinisme.

20-2-2016 Door: Quirijn Foeken

Barry Atsma (c) Arjo Frank

BiosAgenda: Is dit nu één van je beste rollen?

'Poe, dat vind ik moeilijk om te beoordelen. Beoordeeld worden is deel van mijn vak. Een deel van mijn gekte is dat ik graag voor een publiek wil staan en beoordeeld wil worden. Ik wil ook dat alle mensen er naar gaan kijken. Maar ik probeer me de laatste jaren ook los te koppelen van beoordelingen en me meer te concentreren op het proces. Ik moet wel erkennen dat deze rol een van de bijzonderste processen is die ik heb meegemaakt. Ik voelde me op de set heel gedreven, kwetsbaar en agressief tegelijk.

Daar komt bij: dit is een extreme hoofdrol. Er zitten allerlei interessante dingen in voor een acteur. Hij is mysterieus maar sympathiek. Hij is fanatiek maar ook een liefhebbende man. Hij heeft een zachtheid die me fascineert. Hij worstelt met grote levensvragen die ik ook snap, en die ik ook heb. Waarom zijn we hier? Wat doen we hier? Is er een plan? Doe ik het goede of doe ik het verkeerde? Op alle fronten is het een ongelooflijke uitdaging, dat was me wel duidelijk. In die zin was het een te gek proces. Ik heb er echt van genoten, elke dag.'

BiosAgenda: Het valt me op dat je als kijker je niet afkeert van de personages.

'Dat is wel een gevecht hoor, want in het boek is dat wel een beetje. Dat boek is wat harder en op bepaalde momenten wat onsympathieker. Het is een heel calvinistisch boek. Als lezer ga je een hard proces door. De film is een liefdesverhaal geworden waar het geloof als een wig tussen probeert te komen. Maar zelfs zo'n figuur die Marcel Hensema speelt ga je niet haten. Aan het einde heb je zelfs sympathie voor hem. Marcel brengt een soort lichtheid en een soort menselijkheid met zich mee die heel goed is voor die rol. Ik ben heel blij dat dat ons gelukt is om de liefde en de sympathie in de film te houden.'

BiosAgenda: Hans Sievez lijkt vooral gebukt te gaan onder een schuldgevoel.

'Dat klopt wel. Hans Sievez had heel erg het gevoel dat hij het verkeerde leven leidde. Hij wilde het goed doen, hij was op zoek naar een waarachtig leven. Hij had een soort kinderlijke fantasie waar dat extreme geloof voor nodig was. En heimelijk ook: die man had aan het einde van zijn leven een paar honderd boeken bij elkaar gespaard en die kostte heel veel geld. Die mensen hadden geen cent te makken en hij had een fortuin aan boeken in z'n kas verstopt. Hij had een schuldgevoel naar God, maar ook schuldgevoel naar zijn gezin. Dat was een voortdurende worsteling van die man en hij beleefde dat heel privé, daar sprak hij eigenlijk niet over.'

BiosAgenda:Begrijp je hem, als je het extremisme er af haalt?

[Lange stilte...red] 'Ik word heel kwaad van de destructieve kant van geloof. Ik word heel kwaad als mensen uit naam van een geloof denken het hier en nu kapot te moeten maken. Dat ze hun homoseksuele zoon of dochter kapot moeten maken. Of hun vrouw te moeten beperken in hun ontwikkeling. Dat mentale misbruik dat voortkomt uit die geloven daar word ik echt agressief van. Maar ik snap het simplistische antwoord dat geloof vaak geeft. Het is een antwoord op een vraag die ik ook heb. Ik vind het ook heel moeilijk te vatten waarom we hier zijn: of het zin heeft. Het is moeilijk om om te gaan met dat we het niet helemaal snappen. We hebben een soort bewustzijn waardoor we de absurditeit van het leven zien, iets waar Beckett heel veel toneelstukken over heeft geschreven. Daar worstelen we allemaal mee: we willen allemaal Godot vinden.

Hans Sievez heeft dan nog een relatief onschuldige strijd en voert het heel erg privé. Hij is heel erg op zoek naar echt contact met God, een waarachtig contact zonder kerk, zonder gedoe, zonder rituelen. Dat is eigenlijk heel lief. Hij wilde er ook niemand mee belasten. Hij probeerde ook niemand over te halen. Hij was niet pamflettistisch. Want dat is natuurlijk wel een hele extreme keuze, om een bomgordel in Jakarta om te doen en jezelf te laten ontploffen. Verschrikkelijk. Uit naam van dat soort Sinterklaas verhalen.'

BiosAgenda: Zo te horen sta je best ver af van enige religieuze opvatting. Heeft je dat belemmert in je research?

'Nee helemaal niet, want ik vind het wel interessant. Je probeert te zoeken naar hoe zoiets ontstaat. Dat is het juist het vak acteren. Er is wel een wezenlijke overeenkomst tussen mij en Hans Sievez: ik zou graag een antwoord willen hebben over waarom ik hier ben. Wat doet er nu toe in mijn leven? Ik ben best calvinistisch in de zin dat ik vind dat dingen waardevol moeten zijn. Ik had in mijn carrière ook een andere kant op kunnen gaan. Het is heel verleidelijk om voor geld en commercie te kiezen, om programma's te presenteren en in bepaalde films te spelen. Maar ik probeer echt contact te maken met dingen, met wezenlijke dingen. Daar ben ik best wel streng in voor mezelf, dat het zin moet krijgen. Dat is wel een Hans Sievez-kwaliteit. Maar zijn antwoord is anders dan de mijne.'

BiosAgenda: Maar je doet ook wel commerciële acteerklussen.

'Ojawel. Ik zeg ook niet dat ik dat niet doe. Ik kan alleen heel streng voor mezelf zijn en ik worstel met mezelf: wat wil ik nu, wat heeft zin om te doen? Dat is ook zo in mijn privé-leven. Mijn kinderen zijn heel belangrijk voor me dus daar wil ik ook veel tijd aan besteden. Ik ben op zoek naar echtheid en contact. Het antwoord van Hans Sievez is anders maar het is een hele menselijke vraag.'

BiosAgenda: Toch lijk je wel een beetje boos op Hans Sievez.

'Nee hoor, ik ben helemaal niet boos op Hans Sievez. Ik ben boos op de extremere kanten van het geloof. Maar ik begrijp heel goed wat hij doet en ik heb daar heel veel sympathie voor. Ik houd heel veel van hem: zijn gevoelige geest is ook wat mij aantrok in de rol. Zijn persoonlijke kwetsbaarheid is ook mijn eigen kwetsbaarheid. Ik haat hem zeker niet, maar hij maakt soms wel hatelijke keuzes.'

Knielen op een Bed Violen is vanaf 25 februari te zien in de bioscoop.