Interview Omer Fast over Remainder

'Ik kan niet stoppen met dingen te willen veranderen'

Omer Fast heeft met Remainder zijn eerste langspeelfilm afgeleverd. Biosagenda sprak de regisseur in Berlijn tijdens het Berlinale over filmen met een krap budget, een te knappe Tom Sturridge en ontevreden fans van het gelijknamige boek.

2-11-2016 Door: Michelle Iwema

Interview Omer Fast over Remainder

Biosagenda: Het boek waar de film op is gebaseerd heeft een ware cult following. Had je dit al gelezen voor je met de film begon?

Omer Fast [OF]: ‘Het is inderdaad een boek met een cultachtige fanschare. Met name in de kunstwereld vond het boek veel weerklank en het werd me in 2008 door een bevriende schrijver aangeraden. Ik las het boek tijdens een vlucht in één ruk uit en vond het een soort mystieke ervaring. En ik ben echt geen zweverige vent. Ik kende de schrijver Tom McCarthy omdat ik hem jaren daarvoor al een keer had ontmoet en ik besloot weer contact op te nemen. Ik vroeg of we samen wat zouden kunnen doen rond het boek en hij gaf aan de rechten al te hebben verkocht. Ik dacht er daarna niet meer aan. Maar een paar maanden na dat gesprek belde de producent die de rechten had gekocht om met me te praten over het boek. Het ene leidde tot het andere.’

'Ik geloof eigenlijk nog steeds niet dat het nu af is.’

Biosagenda: Wat was het aan die zweverige ervaring dat je het wilde verfilmen?

OF: ‘Ik dacht eerst niet eens aan het maken van een langspeelfilm. Ik weet niet eens wat ik er precies mee wilde doen. Terugblikkend probeer je altijd te denken aan dat ene moment dat je het voor je zag, maar zo een moment bestaat denk ik niet. Dat vul je later in. Vooral als het je eerste film is, moeilijk verfilmbaar materiaal betreft en het moeilijk is om de financiering rond te krijgen. Dan sta je niet stil bij wat je uiteindelijk zal gaan doen. Het duurde bij elkaar zeven jaar om deze film te maken. Het was tot op het allerlaatste moment niet duidelijk hoe dit project tot stand zou komen en hoe we het gingen aanpakken. Ik geloof eigenlijk nog steeds niet dat het nu af is.’

Biosagenda: Het personage Tom vormt de spil van de film. Wat zocht je in de acteur die hem moest spelen?

OF: ‘Voor mij was het belangrijkste dat dit personage niet te opvallend mocht zijn. In het boek wordt hij omschreven als iemand die niet meer anders is dan anderen, eerder meer normaal dan anderen. Ik zocht iemand die een rol inhoud kon geven zonder veel emoties te tonen of te kunnen leunen op interactie met andere personages. Toen Tom Sturridge auditie kwam doen, voelde ik intuïtief dat hij perfect was voor de rol. Eigenlijk is hij iets te knap. Ik wilde liever iemand die er iets meer doorsnee uitziet. Iemand die je op straat voorbij loopt, zonder dat je je omdraait. En eerlijk is eerlijk: je zou je wel omdraaien op straat om hem na te kijken, omdat hij simpelweg zo verdomd knap is. We moesten een compromis sluiten en een knappere acteur nemen dan vooraf gepland.’

‘Ik vind het eigenlijk wel leuk om in chaos te werken'.

Biosagenda: Hoe regisseerde je Tom Sturridge op de set? Moest hij zich houden aan het script of houd je van improvisatie?

OF: ‘Ik houd van een combinatie. Er zijn bepaalde elementen die precies moesten gaan zoals ik wilde. Ik was door bepaalde elementen geobsedeerd, Tom zal dat bevestigen. Ik heb Tom echt lastig gevallen met de manier waarop hij sommige woorden van me moest uitspreken. Maar er waren heel veel momenten waarop ik hem vrij liet. Dan observeerde de camera hem zonder dialoog en liet ik Tom zijn ding doen.’

Biosagenda: Hoelang duurden de opnames bij elkaar?

OF: ‘We hadden 34 dagen. Dat lijkt veel maar we hadden daarbinnen zoveel te doen. Er waren verschillende belangrijke ruimtes, maar we hadden niet het geld om drie verschillende sets te bouwen. Het moest achter elkaar in dezelfde ruimte. Dus het voelde soms echt benauwend omdat we niet wisten of we het af zouden krijgen. Ik kon hierdoor niet de tijd nemen die iemand met een enorm budget misschien kan doen.’

Biosagenda: Denk je dat juist die druk achter het filmen in korte tijd, zorgt voor een extra energie in de film?

OF: ‘Ik vind het eigenlijk wel leuk om in chaos te werken. Als je teveel luxe hebt, kan je ook zelfingenomen worden. Je verliest dan wellicht wat van de spontaniteit. Het is grappig want bij het editen blijkt vaak dat de eerste take de beste is. Acteurs zijn fris, hebben een nerveuze energie. Natuurlijk kan er iets mis gaan, maar ik merkte toch dat we het vaak met de eerste te pakken hadden. We hadden geen tijd om veel takes te doen, maar dat was ook niet nodig.’

Biosagenda: Het thema van Remainder is geheugenverlies. Welke uitdaging vormde het om dit te visualiseren?

OF: ‘Visueel gaven we het thema weer door weinig shots met een wijde lens te filmen, omdat we het claustrofobische gevoel van de hoofdrolspeler wilden benadrukken. Met het geluid gaven we ook aan hoe gevoelig hij is voor prikkels. Een soort borderline autistische manier van doen waarbij hij vaak meer bezig is met de omgevingsgeluiden dan met de dingen die voor zijn neus gebeuren. Dat hebben we met het geluid geprobeerd te benadrukken. We hebben de tijd genomen om daarmee te spelen.’

Biosagenda: Op welk moment werkte je aan het geluid van de film?

OF: ‘Pas toen de film af was. Ik vind de wereld van geluid geweldig omdat je daarvoor de tijd kan nemen na de chaos van het filmen. Juist met subtiliteit kun je meerdere lagen toevoegen aan een film. Dit is het moment van filmen waarin ik relaxed ben en echt plezier kan hebben in het neerzetten van het verhaal.’

Biosagenda: Je hebt dus veel tijd genomen voor het editen en geluid. Heb je ooit het gevoel dat je film af is?

OF: ‘Nee, ik kan eigenlijk niet stoppen met dingen te willen veranderen en toevoegen. De film die je uitbrengt, is nooit een film waar je helemaal blij mee bent. Werkelijk nooit, of zo ervaar ik het in ieder geval. Remainder vormt daarop geen uitzondering.’

‘Natuurlijk zal de film een hoop boekenfans flink pissig maken.'

Biosagenda:Wat hoop je dat mensen van de film meekrijgen?

OF: ‘Verschillende dingen. Het verhaal is ingewikkeld en vormt een puzzel. Je krijgt de stukjes niet allemaal in een keer, je moet alles bij elkaar puzzelen over de loop van de speelduur. En zelfs dan klopt nog steeds niet alles. Ik hoop dat mensen puzzelstukjes ervan in gedachten mee naar huis nemen en erover blijven nadenken. Dat ze alles weer in een andere volgorde neerleggen en kijken hoe hiermee het verhaal verandert. Het einde is open maar je hebt als kijker emotioneel wel een vervuld gevoel ten opzichte van de hoofdpersoon. Er is rust, gratie en een stukje helderheid en voor het eerst begrijpt hij alles. Het is van korte duur, maar heel eventjes snapt hij alles.’

Biosagenda: Daarmee eindigt de film heel anders dan het boek, was je bang voor de reactie van de boekenfans?

OF: ‘Natuurlijk zal de film een hoop boekenfans flink pissig maken. Maar dat wist ik vooraf al. Maar ik zie het zo: er is ruimte voor zowel het boek als de film. Als mensen vinden dat het meer op het boek had moeten lijken, moeten ze de film zien als een visuele weergave omdat er weinig gepraat wordt en niet veel bekend is over het hoofdpersonage. Het boek is veel conceptueler van aard met een constante monoloog. Als kijkers krijgen we deze stortvloed aan woorden niet waardoor we beter moeten opletten om erachter te komen waar hij mee bezig is. Ik vind dat ze goed in verhouding staan tot elkaar. Alsof boek en film een onderlinge dialoog voeren en elkaar aanvullen.