Recensie The Place

Modern sprookje blijft soms te veel een denkoefening

Paolo Genovese’s nieuwste film is een gedachte-experiment dat op z’n beste momenten de verbeelding van de toeschouwer weet te prikkelen.

9-7-2018 Door: Elise van Dam

Valerio Mastandrea in 'The Place' (c) 2018

Is hij de duivel? God? Als we hemzelf moeten geloven is hij slechts een tussenpersoon al is onduidelijk tussen wat. Aan een tafeltje in een Italiaans café zit dag in dag uit een man (Valerio Mastandrea). Mensen komen bij hem langs en vertellen hem hun diepste wens. Er is onder meer een vrouw die verlangt dat haar mans Alzheimer geneest, een non die opnieuw de aanwezigheid van God wil voelen. In een vuistdik boek met zwarte kaft zoekt de man een tegenprestatie op. Als ze die uitvoeren, zal hun wens vervuld worden.

Die tegenprestaties lijken volstrekt willekeurig en vragen niet zelden van de persoon om een misdaad te begaan. Langzaam wordt duidelijk dat de verschillende wensen en taken met elkaar verweven zijn. Zoals je in het werk van een spin aanvankelijk geen patroon kan ontdekken, tot daar plotseling een web ontstaat, beginnen al die willekeurige opdrachten onderdeel van een groter plan te lijken. Het suggereert dat er wellicht een kosmische balans is die de man in stand probeert te houden. Een evenwicht tussen goed en kwaad.

Tegelijk sluiten de makers nooit de optie uit dat er geen groter verhaal achter zit. Dat deze man hier gewoon zit met een imposant uitziend boek en alles dat hij zijn ‘klanten’ oplegt inderdaad willekeur en toeval is. Dat hij simpelweg test hoe ver mensen gaan om hun diepste verlangen vervuld te krijgen. Maar maakt dat hem tot een monster? Uiteindelijk heeft elk van deze mensen een keuze, waarvan je je tegelijk kunt aanvragen in hoeverre het een keuze is. Een centrale vraag die de film stelt is of wij als mens kunnen accepteren dat het leven en het leed daarin een aaneenschakeling van willekeur is.

Definitieve antwoorden biedt The Place niet. In 2016 had Genovese in Nederland een bescheiden filmhuishit met Perfetti Sconosciuti, een komedie over een groep vrienden die besluit elk bericht dat ze tijdens een gezamenlijk etentje ontvangen hardop te delen. Net als die film voelt The Place soms iets teveel als een concept, een denkoefening. Wat de films ook delen, is dat ze zich in één locatie afspelen. In heel The Place komen we praktisch niet buiten het café waar de film zijn titel aan ontleent. Maar de verhalen van de mensen die bij de man langskomen, maken dat we in gedachten wel naar buiten gaan. Hun diepste verlangens, die ze hier op tafel leggen, prikkelen het voorstellingsvermogen van de toeschouwer.

De dialogen van Christopher Kubasik weten die verbeelding knap aan te spreken. Kubasik baseerde zich met zijn script op de door hemzelf bedachte en geschreven Amerikaanse serie 'The Booth at the End'. Het grote manco van die vertaling zit in het in stand houden van de grote hoeveelheid personages (er zijn tien mensen die de man bezoeken). Hoewel de cast (met onder meer "Alba Rohrwachter" en Sabrina Ferilli) indrukwekkend is, komen niet alle personages even goed uit de verf. En wanneer vervolgens al die personages als pionnen op een schaakbord beginnen te bewegen, kan het voor de toeschouwer lastig worden de focus te behouden.