Recensie Gek van Oranje

Dagdromen over de zomer van 2010

Bij gebrek aan een Oranjegekleurd WK is er een alternatief in de bioscoop: de feelgoodfilm 'Gek van Oranje'. Schrale troost of prima substituut? BiosAgenda zoekt het uit.

14-2-2018 Door: Paul van de Geijn

Martijn Fischer en Esmee van Kampen voor hun caravan in Lapland.

We zullen het deze zomer – alweer – zonder Nederlands interlandvoetbal moeten stellen. Terwijl de rest van de wereld steeds meer bevangen raakt door de WK-gekte, gaat bij ons de sleur van alledag ongestoord door. Natuurlijk, we zullen wel kijken, en misschien een voorkeur hebben voor een bepaald land, maar dat is toch niet hetzelfde.

Gelukkig biedt regisseur Pim van Hoeve ons een alternatief met zijn feelgoodfilm/romantische komedie Gek van Oranje. De regisseur wil met deze film het verbroederende Oranjegevoel weer een beetje bij ons terugbrengen, want dat bevond zich - tot onze recente successen op de Winterspelen - op een historisch dieptepunt.

Eigenlijk voel je dat Oranjegevoel al meteen aan het begin. De film opent met een diavoorstelling over de Nederlandse geschiedenis, begeleid door de voice-over van de onverbeterlijke Oranjefanaat Michael (Martijn Fischer). In een Amsterdams accent verwoordt Fischer met een knipoog onze nationalistische gevoelens: we zijn stiekem best wel trots op ons land, zeker als het om voetbal gaat.

Liefde
Gek van Oranje bestaat uit zeven door elkaar lopende verhaallijnen, die zich afspelen tegen de achtergrond van het legendarische WK van 2010. De film gaat over het niet in woorden te vatten gevoel dat heerst tijdens zo'n massaal evenement, of je nu Oranjefan bent of juist helemaal niks met voetbal hebt. Maar bovenal gaat Gek van Oranje – net als andere mozaïekfilms Alles is liefde en Love Actually – over de liefde.

Regisseur Pim van Hoeve slaagt erin om bij de kijker het gevoel op te roepen van massale verbroedering tijdens een WK. Daarnaast brengt hij spanning in de film door deze, behalve in verhaallijnen, ook op te delen in wedstrijden. Hierdoor stijgt de opwinding naarmate Nederland dichterbij de gevreesde finale tegen Spanje komt. Verder is de film vaak grappig, en ontroert hier en daar ook.

Hartaanval
Een van de verhaallijnen die grappig en ontroerend is, is die van de eerdergenoemde Michael en Janice (een ontwapenende Esmée van Kampen). Michael en Janice zijn Oranjefans in hart en nieren. Dat gaat zo ver, dat ze zelfs in het Oranje gaan trouwen, waarbij Janice, die aan de stevige kant is, vooraf een potje moet huilen omdat ze bang is dat ze er in haar knaloranje bruidsjurk uitziet 'als een pompoen'.

Maar het is niet alleen maar gekkigheid. Michael krijgt namelijk een hartaanval, waardoor het stel zich genoodzaakt ziet om zich aan de WK-drukte te onttrekken en uit te wijken naar de rimboe van Lapland. Dit zware onderwerp blijft luchtig door het komische spel van Martijn Fischer en Esmée van Kampen, en dankzij hun chemie leef je met ze mee.

Helderziend hondje
De meest ontroerende verhaallijn is die over Henk (Ton Kas). Hij is eenzaam na de dood van zijn vrouw en voelt zich tijdens het WK afgesloten van zijn buurt, omdat die de laatste jaren sterk veranderd is. Toch zoeken zijn buurtgenoten steeds contact met hem, omdat zijn teckel Funny al blaffend telkens precies de score van wedstrijden weet te voorspellen. Langzaam ontdooit de norse Henk, met een onverwachte ontknoping die ontroering teweegbrengt. Ras-Amsterdammer Ton Kas speelt deze rol op een onderkoelde manier, waardoor de emoties des te rauwer overkomen.

Voetbalhaters
Ook de voetbalhaters en hun isolatie worden overtuigend in beeld gebracht. Nasrdin Dchar (bekend van onder andere Rabat) speelt Adam, een kwakkelende schrijver. Zijn gezin is hem tijdens het WK liever kwijt dan rijk, omdat Adam als voetbalhater 'de sfeer verpest' met zijn 'negatieve aura'. Hij besluit dus maar de was te gaan doen in een wasserette, waar hij Merel (Hannah Hoekstra) ontmoet. Die ergert zich aan haar voetbalgekke vriendje, die uit bijgeloof gedurende het volledige WK een oranje muts draagt - zelfs in bed. Adam en Merel spreken vervolgens tijdens iedere wedstrijd af, en langzaam bloeit er iets op. Dankzij de klik tussen Dchar en Hoekstra komt dit gevoel goed over.

Regisseur Pim van Hoeve brengt bij deze verhaallijn de surreële onwerkelijkheid van muisstille straten op klaarlichte dag treffend in beeld, met als hoogtepunt dat Adam en Merel gaan skeeleren over een volledig verlaten snelweg.

Losse eindjes
Toch vind ik niet alle aspecten van de film geslaagd. Gek van Oranje vliegt soms uit de bocht, omdat er na de finale van het WK even snel wat losse eindjes vastgeknoopt moeten worden. Hierdoor eindigt bijvoorbeeld de verhaallijn van Merel en Adam vrij gekunsteld.

De verhaallijn die het minst overtuigt is die tussen de verslaggeefster Jennifer (Suzanne Kipping) en asielzoeker Saïd (Roben Mitchell). Er is geen vonk tussen de acteurs en de ontknoping is veel te overdreven. De politieke boodschap lijkt in deze verhaallijn ten koste te gaan van een mooi liefdesverhaal.

Maar zoals gezegd: over het algemeen werkt Gek van Oranje wel. Gedurende 100 minuten slaagt Pim van Hoeve erin de kijkers een heus Oranjegevoel te bezorgen. Bovendien houdt hij de spanning tot het eind vast. Tijdens het kijken van de film vraag je je namelijk af of Van Hoeve de brute werkelijkheid van de finale-uitslag zal aanhouden, of ons laat dagdromen over een WK dat had kunnen zijn.