'Omar Sy is een geheim wapen'

Regisseur Olivier Nakache over Samba

Vanaf donderdag 13 november draait het komische drama Samba in de bioscoop. De nieuwste film van regisseurs Olivier Nakache en Eric Toledano (Intouchables). Biosagenda sprak met Olivier Nakache over de lessen die het regisseursduo leerde van het immense succes van hun vorige film en hun geheime wapen Omar Sy.

14-11-2014 Door: Evelien van Baekel

Olivier Nakache, Copyright 2014 ArjoFrank

Samba draait om de Senegalese Samba (Omar Sy), die er alles aan doet om een verblijfsvergunning te krijgen. Tijdens zijn zoektocht vindt hij een onwaarschijnlijke partner in de overspannen Alice (Charlotte Gainsbourg).

Hoe kwamen jullie op het idee voor Samba?

'Dat was eigenlijk een combinatie van twee dingen. Voordat we het script voor Intouchables maakten, schreven we de eerste vijf pagina's van het scenario voor Samba. We hadden een idee in ons hoofd voor een film met Omar. We hadden al vaker met hem samengewerkt en na zijn bijrol in Tellement proches wilden Eric en ik een krachtige rol voor hem schrijven. We voelden dat hij iets speciaals had. Dus begonnen we aan het verhaal over een illegale man in Parijs. Tegelijkertijd schreven we het script voor Intouchables. Na de immense perstour voor Intouchables ontmoetten we in New York twee vrouwen die in dezelfde periode een kleine film hadden gemaakt en uitgebracht: de gezusters Coulin. Zij vroegen ons naar ons volgende project en we vertelden hen over ons idee en de vijf pagina's aan script die we hadden. Een van hen bleek een boek te hebben geschreven: Samba pour la France, en vanuit daar is de film Samba ontstaan. In het boek zitten alleen niet de andere personages zoals Alice dus die hebben we erbij geschreven. We wilden schrijven over Samba, over een verliefdheid en over het hebben van een burn out. Dus we hebben al deze ingrediënten genomen en gemixt.'

Hoe hebben jullie de research aangepakt?

We hebben veel onderzoek gedaan, zoals journalisten. We vonden het zelf erg interessant en wilden de film natuurlijk heel echt maken. We wilden dat iedereen die in de film voorkomt zoals politieagenten, illegalen, en rechtsmedewerkers het echte leven herkennen in de film. Het was erg belangrijk voor ons omdat het realistische stuk van de film moet kloppen voor je er humor in kunt stoppen. En dat is ook erg lastig, om humor te creëren in zo’n maatschappelijk relevante situatie.

Dat is inderdaad moeilijk bij zo’n maatschappelijk gevoelig onderwerp. Hoe bepaal je waar de humor komt?

'Dat weet ik eigenlijk niet. Je kunt niet zomaar humor in een script stoppen maar we hebben sowieso een geheim wapen: Omar. Hij heeft iets speciaals, iets krachtigs. Hij kan heel goed empathie opwekken bij het publiek en is een geweldig acteur. Omar heeft een gave. Zoiets kun je niet aanleren; daarmee wordt je geboren. Het is heel anders als bij acteurs die hun hele leven al acteur wilden worden en ervoor hebben geleerd. Toen we Omar vijftien jaar geleden voor het eerst benaderden voor een rol zei hij “ maar ik ben geen acteur”, waarop we reageerden “dat is geen probleem, wij zijn ook geen regisseurs”.'

Hadden jullie naast Omar al andere acteurs in gedachten bij het schrijven?

'Ja, we hebben gepraat met Omar en Charlotte voordat we ook maar één woord op papier hadden. Charlotte zei gelukkig “waarom niet?” want we wilden de rol kunnen schrijven met haar in ons achterhoofd. Zo heb je een rol die ‘custom made’ is voor een acteur. We hebben ook een vrij natuurlijke aanpak dus Charlotte en Alice liggen qua persoonlijkheid niet ver van elkaar af. Charlotte is in het echt ook heel verlegen. Met Tahar (Wilson) ging het eigenlijk hetzelfde. We hadden ook al met hem gepraat voordat we gingen schrijven. Hij doet normaal gesproken veel serieuze rollen maar is in het echt heel grappig dus daar wilden we wat mee doen. We werken graag vanuit de acteurs in plaats van te casten voor een bestaand script.'

Eric zei eerder in een interview dat jullie niet zozeer een boodschap willen overdragen met jullie films.

Een boodschap overbrengen is ook niet echt onze rol. We willen geen pet opzetten die niet van ons is. Wij zijn filmmakers en onze drang is om te observeren. Dat is wat we willen. We zijn geïnteresseerd in mensen en observaties. Als het publiek dingen in onze films ontdekt en erover praat, prima, maar wat ons interesseert is heel breed gesproken de mensheid. Zoals vanochtend tijdens het ontbijt: dan hebben we het over de mensen om ons heen; waar komen ze vandaan, wat doen ze, dat soort dingen. En als je in de film een politiek element wílt ontdekken, dan is dat natuurlijk de huidige situatie in Frankrijk en andere delen van de wereld zoals deze nu is. Maar voor ons is politiek iets dat twee kanten tegenover elkaar zet en daarmee de werkelijkheid eigenlijk reduceert. Dat willen wij absoluut niet. Als je kijkt naar de herkomst van het woord politiek, polis oftewel leven in de stad, dan is dat wel wat we willen laten zien. Maar als je er dan toch een kleine boodschap in zou willen zien dan is dat met name: neem eens de tijd om met mensen te praten. Dit is immers het tijdperk van de communicatie en de mobiele telefoons maar eigenlijk praat niemand meer met elkaar.

In de eerste scene van de film beweegt het beeld zich in één shot van een chique feest naar het bedienend personeel, naar de hoofdkeuken, naar de bijkeukens helemaal tot aan de afwaskeukens. Zit daar meteen al een metafoor in?

Het is eigenlijk een opsomming van de film. We willen degenen die in de schaduw leven laten zien. Daarnaast vonden we het leuk om zo te beginnen om de kijkers enigszins op het verkeerde been te brengen. Het begint even met feest maar we willen je eigenlijk het verhaal van Samba vertellen. Het is geen documentaire maar een film dus wilden we dit zo filmisch mogelijk in beeld brengen met een lang shot waarmee het publiek wordt meegevoerd. En het is inderdaad ook een mooie metafoor voor de afdaling naar de verschillende lagen van de maatschappij.

Heeft het grote succes van Intouchables nog gezorgd voor leermomenten?

We hebben veel geleerd en eigenlijk heb ik nog tien jaar nodig om te begrijpen wat er allemaal is gebeurd maar een voorbeeld: we waren vorige week in Tokyo en vandaag in Amsterdam maar het is allemaal niet meer zo ver weg. We staan veel sterker in onze schoenen wanneer we over onszelf praten en zien alle mogelijkheden, zoals een grote Hollywood-film. We geloven dat we een Engelstalige film kunnen maken, en dat is nodig ook want mijn Engels is verschrikkelijk (lacht). Door het succes van Intouchables hebben we Samba kunnen maken en kunnen we de hele wereld over reizen om iedereen over de film te vertellen. We wilden niet de weg kwijtraken maar gefocust blijven op waar we mee bezig zijn.

Tot nu toe hebben jij en Eric alles samen gedaan. Dat is best uniek!

'Ja en we zijn niet eens broers (lacht). We hebben elkaar twintig jaar geleden ontmoet tijdens een zomerkamp en ontdekten dat we allebei gek waren op film. Dat zorgde voor een klik. Het was namelijk vrij ongewoon in die tijd dat je als zestienjarige jongen dol was op Woody Allen-films. We hebben daarna veel gezamenlijke baantjes gehad en heel veel dingen samen gedaan. Zo namen we ons voor om ooit samen een film te maken.'

Zijn er al plannen voor een volgend filmproject?

'We hebben wat losse ideeën maar nog niets concreets. De acteurs zijn bij ons nou eenmaal het uitgangspunt dus daar starten we mee. Dat is misschien een beetje raar maar zo werken we. Sowieso houden we van humor en van sociale en realistische onderwerpen dus blijven we in dezelfde richting werken. Straks zitten we weer vier uur in de trein naar huis dus dan kunnen we weer flink brainstormen.'