Nelson Mandela

Nelson Mandela werd geboren in 1918 in Transkei, een provincie in Zuid-Afrika. Hij was de zoon van een stamhoofd en kreeg de doopnaam ‘Rolihlala’, die letterlijk ‘een tak van de boom trekken’ betekent en staat voor ‘onruststoker’.

Mandela kreeg les op een Britse missieschool waar zijn lerares hem de Engelse naam ‘Nelson’ gaf, die hij vervolgens voor de rest van zijn leven zou blijven gebruiken.

Nelson Mandela overleed op 95-jarige leeftijd in 2013 aan de gevolgen van complicaties aan de luchtwegen, waar hij maanden last van had.

Mandela startte zijn loopbaan als klerk bij een advocatenkantoor, waarna hij al snel ook zelf begon aan een studie rechten aan de universiteit van Witwatersrand. Vanaf het najaar van 1944 raakte hij ook steeds meer betrokken bij de politieke situatie in Zuid-Afrika en begon hij zich te verzetten tegen het systeem van de Apartheid. Zo werd hij lid van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) en nam hij deel aan verscheidene geweldloze verzetsacties, waaronder de ‘Defiance Campaign’ van 1952.

Als gevolg van de ‘Sharpeville Massacre’ van 1961 verloor Mandela echter het vertrouwen in het geweldloze verzet en stichtte hij de ‘Umkhonto we Sizwe’ (Speer van de Natie), de gewapende tak van het ANC. Doel van de organisatie was het saboteren en bombarderen van overheidsinstanties die symbool stonden voor het apartheidsregime. Aanvankelijk was de doelstelling om hierbij geen slachtoffers te maken, maar in de loop der tijd vielen er toch steeds meer doden en gewonden.

Mandela werd op 5 augustus 1962 gearresteerd. De rechtbank bevond hem tijdens het Rivoniaproces van 1964 uiteindelijk schuldig aan betrokkenheid bij 193 spionageactiviteiten en veroordeelde hem tot een levenslange gevangenisstraf.

Mandela werd vastgezet op het beruchte Robbeneiland, waar hij ruim 27 jaar zou verblijven. Tijdens zijn gevangenschap groeide Nelson Mandela uit tot een van de belangrijkste symbolen van de strijd tegen ongelijkheid. Bij demonstraties over de gehele wereld werd de roep om zijn vrijlating, "Free Mandela", gehoord.

Toen De Klerk in 1988 president werd, gingen de veranderingen snel. De Klerk schafte de ‘kleine apartheid’ af en hief het verbod op het ANC en andere organisaties op. 11 februari 1990 werd Mandela vrijgelaten.

Na een aantal jaren van onderhandelingen werden er vrije, niet-raciale verkiezingen georganiseerd. In 1994 werd Nelson Mandela verkozen tot de eerste zwarte president van Zuid-Afrika.

In juni 1997 trad hij af als president ten gunste van Thabo Mbeki. Sinds zijn aftreden als president is zijn publieke rol symbolisch en informeel. Zo is hij onder andere medeoprichter en lid van The Elders, een raad van voormalige wereldleiders en andere prominente personen.

Mandela is drie keer getrouwd. In 1944 trouwde hij met Evelyn Ntoko Mase. Hij huwde voor de tweede keer in 1958 met Nomzamo Winifred Madikizela (Winnie Mandela), een strijdbare mensenrechtenactiviste.

Zijn derde echtgenote, Graça Machel trouwde hij op zijn tachtigste verjaardag en zij is de weduwe van de voormalige president van Mozambique, Samora Machel. Hij heeft zes kinderen, twee zonen en vier dochters. Twee zonen en een dochter zijn overleden.

Mandela liep door een tbc-besmetting longschade op tijdens zijn gevangenschap op Robbeneiland. Zijn gezondheid bleef broos. In 2012 werd hij tweeënhalve week opgenomen in een ziekenhuis. Hij vertrok hierna uit Johannesburg naar zijn geboortedorp Qunu, waar hij in rust en vrede zijn laatste jaren doorbracht.

Begin juni 2013 werd hij opnieuw opgenomen met 'ernstige' longproblemen. Op 23 juni 2013 liet president Zuma weten dat zijn toestand kritiek is.

Nelson Mandela werd in 1993 onderscheiden met de Nobel Vredesprijs.

Zijn gevangenisnummer 46664 werd jaren later het symbool voor zijn aidsbestrijdingsproject.