Song to Song recensie

'Impressionistische film over de liefde'

Terrence Malick heeft aangekondigd dat hij weer films met een script wil draaien. Met Song to Song sluit hij het hoofdstuk van het script- en narratiefloos filmmaken passend af.

4-5-2017 Door: Elise van Dam

Want met zijn nieuwste film gaat Malick verder op het pad dat al langer dicht langs zijn films liep, maar wat hij vanaf To the Wonder echt insloeg. Plot ging definitief overboord en met die film en Knight of Cups onderzocht hij simpelweg menselijke relaties, maar dan in een onconventionele, impressionistische vorm. En ook in Song to Song is dat het geval.

We volgen een aantal personages die zich bevinden of trachten te begeven in het hart van de muziekscène van Austin, Texas. Een succesvol muziekproducent (Michael Fassbender), rondrijdend in een knalrode Ferrari en exuberante feestjes gevend in zijn achtertuin met zwembad, een muzikant (Ryan Gosling) die poogt een voet tussen de deur te krijgen. Een door Natalie Portman gespeelde serveerster wordt van de periferie naar binnen getrokken wanneer Fassbenders personage haar café binnenloopt.

(c) Cineart

Maar vooral volgen we het personage van Rooney Mara, die een vooral op seks gebaseerde relatie heeft met Fassbenders personage en verliefd wordt op Goslings introverte muzikant, terwijl de beide mannen ook nog eens bevriend raken. Lange tijd ontvouwt de film zich als het verhaal van een driehoeksverhouding en herinnert daarmee aan Malicks tweede film Days of Heaven. Zelfs de soundtrack echoot de muziek uit die film.

“I was always afraid to be myself”, horen we Mara’s personage zeggen in de voor Malick zo kenmerkende fluistervoice-over. “I was afraid there was no-one there.” Ze werkt onder meer als makelaar, huizen tentoonstellend waarin anderen zullen gaan wonen, en als uitlater van honden die niet van haar zijn. Voor Malick zijn mensen geen vastomlijnde karakters, maar veranderlijke en elusieve figuren. Het kan daardoor moeilijk zijn een connectie met ze te maken, iets wat ik bij Knight of Cups ervaarde.

De structuur van Song to Song gaat in tegen wat we gewend zijn. Er is nauwelijks sprake van scènes, soms denk je even dat je er in één terecht bent gekomen, zoals wanneer Fassbenders personage in een diner een serveerster ontmoet en er een flirterig gesprek ontstaat. Maar nog voordat je echt met je voeten in die scène bent geland, worden we al weer opgetild en in het volgende moment geworpen. En zo gaat het de hele film. Het is alsof je nooit de grond raakt. Daarbij speelt het camerawerk van Emmanuel Lubezki een cruciale rol. Die camera staat nooit stil, dartelt rond de personages, zwenkt op momenten dat we het niet verwachten naar een detail wat we anders nooit hadden gezien.

Al die momenten worden associatief aan elkaar verbonden. Zo zien we ergens in de film een liefdesmoment tussen een door zangeres Lykke Li gespeelde vrouw en het personage van Gosling. In een volgende scène tussen hem en Rooney Mara horen we op de soundtrack diezelfde Lykke Li. In al onze relaties spoken ook de geesten van vorige relaties. Malick is niet geïnteresseerd in het lineaire verloop van tijd, maar juist in hoe onze eerdere ervaringen en herinneringen daaraan doorwerken in ons heden en ons soms onverwachts terugwerpen. En dat is wat hij vertaalt in die gefragmenteerde vorm.

Mocht Song to Song inderdaad het sluitstuk van deze creatieve periode van Malick vormen, dan kunnen we concluderen dat het een periode was waarin de consensus onder filmcritici (die Malicks vroege films stuk voor stuk als meesterwerken onthaalden) werd verruild voor diepe verdeeldheid. Ikzelf ben ook verdeeld; Knight of Cups was de eerste Malick die mij niet wist te raken. Song to Song daarentegen weer wel. Maar los daarvan staat voor mij buiten discussie dat Malick mijn horizon voor wat cinema kan zijn heeft verruimd. En dat ik reikhalzend uitkijk naar wat gaat komen.