Waardering 4/5

The Revenant recensie

'Een intense en lichamelijke kijkervaring'

De gevaarlijkste man is hij die niets meer te verliezen heeft. Zo iemand speelt Leonardo DiCaprio in The Revenant, de film waarmee Alejandro González Iñárritu zijn Oscarwinnende Birdman opvolgt en de film die DiCaprio op zijn beurt z’n eerste Oscar moet gaan opleveren.

26-1-2016 Door: Elise van Dam

© 2014 Twentieth Century Fox Film Corporation.  

The Revenant is een film over overleven in een omgeving waarvan alle elementen vijandelijk zijn. De ervaren jager Hugh Glass (Leonardo DiCaprio) overleeft (in een tergend uitgesponnen scène) ternauwernood een aanval van een beer om vervolgens te worden bedrogen en achtergelaten door de mannen die over hem moesten waken tot aan het graf. De groep pelsjagers waar beiden deel van uitmaakten is ondertussen al verder getrokken door het van indianen begeven gebied dat Glass ‘beter kent dan wij allemaal tezamen’, zoals hun aanvoerder Henry (Domhnall Gleeson) opmerkt.

Glass, ontdaan van zijn stem en met een lichaam dat nauwelijks meer functioneert, zint op wraak. Eerst schuift hij op zijn buik over de grond, later strompelt hij, zijn ontwrichte voet als dood gewicht achter zich aanslepend. Hij leeft op water uit de ijzige rivier en stukken rauw vlees die hij afscheurt van achtergelaten karkassen. Op de rotsen aan de rivier en in de stronken van een boom krast hij de naam van de man die hem zijn laatste hoop ontnam. Zodat de wereld het bewijs zal dragen als hij er niet meer is, of misschien ook om het zelf niet te vergeten.

Iñárritu voegt nergens meer plot toe dan strikt noodzakelijk. Hij verspilt geen tijd aan het introduceren van de personages of de situatie. En dat is ook niet nodig. De verwilderde blik van Tom Hardy zegt eigenlijk alles wat we moeten weten; deze mannen worden opgejaagd. Door de indianen, door de aanstormende winter, door hun onderlinge wantrouwen. Die onderlinge verhoudingen worden mondjesmaat duidelijk en van het verleden van Glass vangen we af en toe een glimp op, in de beelden en stemmen waaraan hij zich tracht vast te klampen.

The Revenant is een verfilming van het gelijknamige boek van Michael Punke, die zich weer baseerde op een waargebeurd verhaal dat eerder al verfilmd werd als Man in the Wilderness met Richard Harris als de onfortuinlijke jager. Evenals in die film kijken we naar een mens teruggeworpen op het meest primaire instinct: overleven. Ja, er is een wraakmotief, maar dat is meer een zoethouder voor het brein terwijl het lichaam zich vooruit vecht. Hoe minder we van zo’n personage weten, hoe beter eigenlijk en zelfs de weinige psychologische context die Iñárritu ons biedt, had hij weg kunnen laten. Want het nu is het enige dat telt en hoe meer dat wordt benadrukt, hoe onontkoombaarder de kijkervaring.

Er is wat dat betreft veel verwantschap met George Miller’s Mad Max: Fury Road. Net als in die film is er in de eerste plaats de beweging die voortstuwt en net als die film is The Revenant een intense en bijna lichamelijke ervaring. Het is een film die je de snijdende kou doet voelen en de stank van rottende karkassen in je neus doet dringen. Cruciaal daarbij is het camerawerk van technisch wonder Emmanuel Lubezki, waarmee Iñárritu vorig jaar ook het wervelende Birdman maakte. Lubezki laat de camera zelden stilstaan, constant zwervend en zoekend, dicht bij de grond en middenin de actie.

Maar soms is er ineens een moment waarin de camera de grond verlaat en de lucht ingaat, als naar adem happend. Een voorrecht dat de personages niet gegund is. Want hoop gloort nauwelijks in The Revenant. Dat is al evident vanaf de eerste scènes waarin de pelsjagers worden aangevallen door indianen. De pijlen scheren langs, het bloed spat in het rond. Tegen de tijd dat ze wegkomen via de rivier zijn ze een dozijn mannen verloren. En wanneer ze weer aan wal gaan zien ze zich gedwongen ook de boot achter te laten. Waar ze naar toe op weg zijn? Naar huis misschien. Al weet niemand eigenlijk nog echt wat dat is.